Bij organisatie identiteit begint het met het vinden van een passend, onderscheidend en relevant verhaal. Het gaat om richting, positie in de ‘markt’ en belofte aan stakeholders. Dat is altijd de start. Vormgeving is daarbij een mogelijk gevolg, maar geen doel op zich.
Vaak kun je prima uit de voeten met de elementen van een huisstijl of de communicatiemiddelen die er al zijn. Soms kom je tot de conclusie dat het nodig is een deel van die elementen of middelen aan te scherpen, te restylen of zelfs helemaal opnieuw te laten ontwerpen.
Hoe het pad er exact uitziet en wat de uiteindelijk uitkomst moet zijn, dat bepalen we samen. Rekening houdend met ambities, budget en planning.
Projecten voor organisatie identiteit raken de kern van de organisatie. Het gaat over drijfveren, over ambitie, over cultuur en over betrokkenheid. Het is een voorrecht om daarmee aan de slag te gaan en om de identiteit van de organisatie te vertalen naar uitingsvormen die stakeholders herkennen. De uitdaging is om gedrag, communicatie en design in lijn te brengen met de persoonlijkheid van de organisatie. Rekening houdend met de ambities en uitgaande van de capaciteit en competenties van de organisatie.
Roel heeft zeer veel ervaring met projecten voor het aanscherpen en ontwikkelen van organisatie identiteit. Voor grote en voor kleine organisaties. Voor commerciële-, culturele- en overheidsorganisaties.
Roel ziet deze projecten als een uitgelezen kans om opnieuw te kijken naar – aan organisatie identiteit – gerelateerde aspecten, zoals bijvoorbeeld:
Roel begeleidt projecten van strategie tot en met implementatie. Onderdelen van het project zijn bijvoorbeeld:
Wilt u weten wat Roel voor uw organisatie kan betekenen? Bel met 06 250 262 09 of stuur een email naar info@metroel.nl
Designmanagement is een lastig begrip. Allerlei professionals houden zich ermee bezig. Ieder op z’n eigen manier. En klanten stellen nauwelijks designmanagementvragen. Het gros van de organisaties stelt vragen als: ‘ontwikkel een nieuwe huisstijl’, ‘ontwerp een brochurelijn’ of ‘help ons een website ontwikkelen’.
Al dat soort projecten biedt een uitgelezen kans om elkaar te leren kennen en om kansen te signaleren voor design. Roel gelooft dat design een verschil kan maken. Het kan ervoor zorgen dat een organisatie effectiever communiceert met stakeholders. Het kan een organisatie ook helpen efficiënter te werken.
Door kansen te signaleren en overtuigende – soms kleine – voorbeelden te creëren van hoe design van toegevoegde waarde kan zijn, kan design verder komen in een organisatie.
Op dit moment werkt Roel aan de volgende projecten:
Van deze projecten is nog geen beeld beschikbaar.
Nationale Opera & Ballet is de nieuwe naam van Muziektheater Amsterdam, De Nederlandse Opera en Het Nationale Ballet. Studio Lesley Moore is (na een pitch) gevraag om de nieuwe visuele identiteit van de nieuwe organisatie te ontwikkelen.
Lesley Moore heeft Roel gevraagd om het project- en designmanagement voor haar rekening te nemen.
De basishuisstijl is ondertussen vastgesteld. Op dit moment wordt hard gewerkt aan het uitwerken van de huisstijl en het ontwikkelen van middelen. Op 17 februari 2014 wordt de nieuwe stijl in gebruik genomen.
Studio Lesley Moore en Roel werkten eerder samen op het project voor de ontwikkeling van de nieuwe huisstijl voor het Centraal Museum in Utrecht.
Zie ook het persbericht over het project.
De organisatie
Motion10 ondersteunt bedrijven en instellingen door hen te voorzien van solide en vooruitstrevende IT-oplossingen. Motion10 is ambitieus en wil de beste SharePoint- en BizTalk-specialist in Nederland zijn.
Motion10 is 5 jaar geleden opgericht door drie partners. Drie ondernemers die een succesvolle onderneming hadden gebouwd en deze verkocht hebben aan Microsoft. Bij de start van het bedrijf is een visuele identiteit ontwikkeld en een website gebouwd om snel te kunnen beginnen met ondernemen. Motion10 richtte zich toen vooral op BizTalk.
Vijf jaar later is Motion10 volwassen geworden en is de markt aan het veranderen. Daarmee ontstaan twee belangrijke aanleidingen om serieus naar de visuele identiteit, design, marketing en communicatie te kijken.
De aanleiding
De markt voor BizTalk, waar Motion10 groot in is, is stabiel. De markt voor SharePoint daarentegen groeit snel. Het is belangrijk dat Motion10 zich succesvol positioneert in deze markt.
In het geval van BizTalk zijn de beslissers vooral techneuten. De nieuwe markt voor SharePoint is veel diverser als het op aankoopbeslissingen aankomt. In deze markt spelen naast techneuten ook HR-managers, communicatiemanagers en directies een belangrijke rol.
In deze nieuwe competitieve markt is het belangrijk dat Motion10 haar ware gezicht laat zien. Dat betekent dat afscheid moet worden genomen van de oude visuele identiteit. Het is tijd om een identiteit te ontwikkelen die past bij de kernwaarden en het karakter van de organisatie en die bijdraagt aan een onderscheidende en herkenbare positionering en propositie in de markt.
Motion10 realiseert zich goed dat groei en ontwikkeling van het bedrijf afhankelijk zijn van de huidige medewerkers en van medewerkers die zich in de toekomst willen binden aan Motion10. Goed technisch personeel is schaars. Voor Motion10 is de positionering als werkgever minstens zo belangrijk als de commerciële positionering.
Het project
Het project is onderverdeeld in een aantal deelprojecten: de ontwikkeling van een nieuwe huisstijl, de ontwikkeling van een nieuwe website, de ontwikkeling van een marketing-, communicatie- en social media strategie en he opzetten van een ‘ecosysteem’ van partners waarmee design, marketing en communicatieproducties gerealiseerd kunnen worden.
Het resultaat
Het project leidt tot eenheid, consistentie en professionaliteit in de presentatie van Motion10, naar binnen en naar buiten. Het designproject is een belangrijke driver voor het tot stand komen van een marketing-, communicatie en social media strategie. En de website met een nieuwe structuur, tekst, toon en vorm trekt het dubbele aantal bezoekers.
Een van de belangrijkste resultaten van het project is het feit dat Motion10 zich herkenbaar en zelfverzekerd in de markt beweegt. Design is een belangrijke driver voor het maken van expliciete keuzes ten aanzien van marketing- en communicatieactiviteiten én voor het nadenken over doelstellingen, boodschappen en vormgeving.
Winnaar van de Design Management Europe Awards 2013.
De organisatie
Het Centraal Museum in Utrecht is een van de belangrijkste musea in Nederland en het oudste stedelijke museum. Met vijf collecties, het Dick Bruna Huis en het Rietveld Schröderhuis biedt het een breed beeld op de stadsgeschiedenis van Utrecht, kunst, mode en design.
De aanleiding
Vanaf 1 januari 2013 is het Centraal Museum zelfstandig. Na een geschiedenis als gemeentelijke organisatie. In een tijd van krimpende subsidies en economische neergang werd het nog belangrijker om een stevig eigen profiel neer te zetten en, lokaal en internationaal, meer bezoekers aan zich te binden en nieuwe doelgroepen te bereiken. Volgens de dagelijkse leiding van het museum is die ambitieuze doelstelling, ondanks krimpende budgetten, haalbaar. Daar hoort dan wel een nieuwe huisstijl en een nieuwe omgang met tentoonstellingscommunicatie bij.
Het project
Na een pitch koos het Centraal Museum voor Studio Lesley Moore. Studio Lesley Moore vroeg ons om het project te begeleiden op het gebied van project- en designmanagement. Ons perspectief daarbij was om niet alleen een krachtige nieuwe visuele identiteit te ontwikkelen voor het museum maar ook om ervoor te zorgen dat die na oplevering beheersbaar was voor de organisatie.
Het resultaat
Voortaan is een dikke stip het kenmerk van het Centraal Museum. De stip staat voor de centrale ligging, in het midden van Nederland, en voor de betekenis van cultureel centrum in de stad Utrecht. ‘We wilden de centrale ligging van het museum graag benadrukken’, aldus Edwin Jacobs, directeur van het Centraal Museum. Maar de stip staat niet alleen symbool voor de locatie. Jacobs: ‘Ons museum is een dynamische plek. We trekken bezoekers en kunstenaars aan, maar willen hen ook iets meegeven. Deze wisselwerking van aantrekken en heenzenden vanuit een bedrijvig knooppunt wordt ook gevisualiseerd met de stip.’ In de nieuwe visuele identiteit is het logo allesbehalve een statisch element. De stip wordt steevast omgeven door lijnen: een doorlopende lijn vormt de koppeling met de naam van het Centraal Museum, stippellijnen voegen zich naar de steeds wisselende context, afhankelijk van het onderwerp. Het beeld is dus variabel. Zo wordt de diversiteit van de collectie en de activiteiten benadrukt, terwijl het Centraal Museum steeds als afzender herkenbaar blijft.
Prijzen
In 2012 werd de huisstijl van het Centraal Museum beloond met de Dutch Design Award in de categorie Grafisch Ontwerp.
Publicaties over het project
Huisstijl Centraal Museum in Publish
Huisstijl Centraal Museum in Printbuyer
De organisatie
Gemeente Velsen is een relatief kleine gemeente , net boven Haarlem. Het is ook een zeer diverse gemeente met zeven verschillende kernen. Van villawijken tot arbeiderswoningen. Of zoals de gemeente het zelf verwoordt: ‘van vissenkop tot parelketting’. De gemeente ligt op een strategische plek, aan de monding van het IJ, en heeft belangrijke industrie binnen haar grenzen. Denk aan Corus. Als gemeente is het een kleine speler tussen mastodonten van overheden als Haarlem, Amsterdam en de Provincie Noord-Holland.
De aanleiding
Het begon allemaal met een programma voor klantgerichte dienstverlening. Simpel gezegd wilde de gemeente de kwaliteit van haar dienstverlening, in al haar geledingen, verbeteren. De professionele communicatie speelde daar uiteraard ook een belangrijke rol in. De huisstijl van de gemeente was alweer 17 jaar oud. Het logo in geel en lichtblauw voldeed niet meer. Letterlijk niet. Het was nooit ontwikkeld met het oog op moderne media en daar functioneerde het dus ook niet. Het was te lang en had te weinig contrast. Daarnaast was de huisstijl verwaterd geraakt. Alle middelen naast elkaar leverden een diffuus en onherkenbaar beeld op. De gemeente zag het belang van het op orde brengen van haar huisstijl en de communicatiemiddelen. Enerzijds in verband met de verbetering van de dienstverlening aan haar klanten. Anderzijds om een steviger profiel te hebben in het overheidslandschap.
Het project
Samen met de afdeling communicatie hebben we een ontwerpbureau geselecteerd, Koeweiden Postma, en hebben we het project voor de huisstijl uitgevoerd. Het werd een democratisch project waarbij alle onderdelen van de organisatie nauw betrokken werden. De opdracht aan Koeweiden Postma was een huisstijl te ontwikkelen die eenvoudig en modulair was. Gemeente Velsen ontwikkelt de meeste communicatiemiddelen in huis en maakt minimaal gebruik van externe ontwerpers. De DTP’ers van de gemeente moesten goed uit de voeten kunnen met de stijl.
Het resultaat
Het project heeft geleid tot een huisstijl die onderscheidend, veelkleurig en krachtig is. Passend bij deze tijd. Maar belangrijker: de huisstijl is erg eenvoudig in het gebruik. Het meest in het oog springende resultaat is dat de DTP’ers van de gemeente van meet af aan goed uit de voeten konden met de bouwstenen die zij aangereikt kregen. Met als gevolg dat hun interne klanten blij waren met wat zij voor hen maakten. Op die manier werd de stijl, organisatiebreed, snel omarmd.
De organisatie
Gemeente Zaanstad is een middelgrote gemeente met zo’n 150.000 inwoners en een gemeentelijke organisatie met ca. 1200 ambtenaren.
De aanleiding
De oude huisstijl was na 20 jaar aan vervanging toe. De huisstijl was niet meer van deze tijd en de toepassing ervan was verwaterd geraakt. De gemeente had behoefte aan een nieuw, stevig en herkenbaar profiel. De implementatie van de nieuwe huisstijl hing samen met de verhuizing naar het nieuwe stadskantoor. Een goed moment, omdat de verhuizing naar een nieuw adres sowieso een aanpassing van allerlei communicatiemiddelen vraagt.
Het project
Roel is in 2009 gevraagd om de implementatie van de nieuwe huisstijl te begeleiden. De basishuisstijl – ontworpen door Tel Design – stond al in de steigers. In nauwe samenwerking met Tel Design en Jeannine Groenheiden van de gemeente hebben we concepten voor allerhande clusters van communicatiemiddelen ontwikkeld. Van correspondentiemateriaal tot een lijn voor brochures. Van interne signing tot periodieken.
Het resultaat
De grote uitdaging in het project zat ‘m in de koppeling van het project aan de verhuizing naar het nieuwe stadhuis. De verhuizing stond voor medio 2010 gepland, maar werd uitgesteld in verband met de latere oplevering van het pand. Wat eerst een goed idee leek, werd een lastig vraagstuk. Aan de ene kant was het lastig om de boog gespannen en de mensen betrokken te houden. Aan de andere kant ontstaan allerlei praktische problemen: bestel je nog drukwerk in de oude huisstijl of toch maar alvast in de nieuwe? Een project is een project door de deadline. Valt de deadline weg of is die onzeker, dan wordt de beheersbaarheid van het project lastiger.
Uiteindelijk is de huisstijl, een jaar later dan voorzien, succesvol geïmplementeerd.
Zie ook de casebeschrijving op de site van Tel Design.
De organisatie
Provincie Noord-Holland is een grote provincie met 53 gemeenten en 3 waterschappen. Bij de ambtelijke organisatie werken ca. 1900 medewerkers onder vier verschillende directies. De provincie is een complexe organisatie als het om huisstijlen gaat. Met name besluitvorming is een uitdaging in een politiek bedrijf.
De aanleiding
De oude huisstijl van Provincie Noord-Holland was sterk verouderd en functioneerde niet meer. De stijl paste niet meer bij de ambities van het bestuur om duidelijker en krachtiger te communiceren met haar stakeholders. Roel werd gevraagd om het project voor het ontwikkelen van een nieuwe huisstijl op te zetten, te begeleiden, uit te voeren en te implementeren.
Het project
Een goede huisstijl is veel meer dan vorm alleen. Bij het ontwikkelen van de huisstijl van de Provincie Noord-Holland hebben we goed gekeken hoe we efficiënter, effectiever en meer verantwoord met de (communicatie)middelen om konden gaan. Sommige maatregelen hadden een direct en eenmalig effect. Van andere maatregelen trekt de organisatie lange tijd profijt.
We hebben de nieuwe huisstijl aangegrepen om besparingen te realiseren (die bleken enorm), verstandiger om te gaan met materialen en natuurlijk om eenheid te creëren in de communicatie.
Het resultaat
Provincie Noord-Holland heeft sinds 1 januari 2009 een nieuwe huisstijl. De oude huisstijl was gedateerd en verwaterd. Het college van Gedeputeerde Staten wilde een huisstijl ontwikkelen die aansloot bij de ambities en de professionaliteit van de organisatie. Dat is goed gelukt. De nieuwe huisstijl is van deze tijd, wordt gedragen door het politiek bestuur én de ambtelijke organisatie en geeft de organisatie een herkenbaar en consistent gezicht naar buiten.
De nieuwe identiteit van de Provincie Noord-Holland was het begin van meer efficiency. Het nieuwe design betekende een enorme kostenbesparing. Dat kwam doordat we formats ontwikkelden voor ontwerpers, door een efficiëntere inrichting van de kantoorautomatisering, maar ook door slimme keuzes bij de inkoop van drukwerk, belettering van het wagenpark, de aanpak van bedrijfskleding. De keuze van de huisstijlletter heeft geleid tot een besparing op papier en advertentiekosten.
Prijzen
Eervolle vermelding bij de Design Management Europe Awards 2009.
Publicaties over het project
Provincie Noord-Holland – Op Dreef
Roel heeft de afgelopen jaren aan diverse identiteitsprojecten gewerkt. Sinds 2003 als zelfstandig adviseur. In de jaren daarvoor in de rol van projectleider bij De Designpolitie en Funcke Communication & Design en later ook als freelance projectleider voor Dietwee Ontwerpers. Op de beeldpagina vindt u een overzicht van organisatie identiteiten waar wij door de jaren heen aan gewerkt hebben.
Na een carrière op het gebied van marketing en communicatie bij grote organisaties kwam Roel Stavorinus terecht in de wereld van het grafisch ontwerp. Hij werd projectleider bij verschillende ontwerpbureaus. Bureaus die heel verschillend waren van aard: van pragmatisch en dienstverlenend tot creatief en hemelbestormend.
In 2003 begon Roel voor zichzelf. In eerste instantie op het gebied van projectmanagement, vooral in opdracht van grafisch ontwerpbureaus. Na een aantal jaren maakte hij een ommezwaai en werkte hij vooral in opdracht van organisaties.
De eerste grote opdracht was het ontwikkelen van een nieuwe visuele identiteit voor de Provincie Noord-Holland. Na de provincie volgden Gemeente Zaanstad, Gemeente Velsen, Stichting Pictoright, Croon Davidovich Advocaten en vele andere organisaties. Een mooie mix van groot en kleiner, van commercieel tot cultureel en van overheid tot industrie.
Tegenwoordig werkt Roel nog steeds veelal in opdracht van opdrachtgevers, maar ook steeds vaker voor ontwerpers. Zoals bijvoorbeeld bij het project voor het Centraal Museum Utrecht en de Nationale Opera & Ballet.
In alle projecten staat de organisatie identiteit centraal. Dat is het vertrekpunt, dat vormt het fundament. Aandachtspunten daarbij zijn communicatie, design en gedrag. Met name gedrag en cultuur zijn belangrijke succesfactoren bij een overtuigende visuele identiteit en bij effectieve communicatie.
Roel wordt gedreven door ontwikkeling. Projecten leiden tot ervaringen en inzichten. Roel vindt het belangrijk om die inzichten door te geven. Enerzijds door artikelen te publiceren in BNO Vormberichten en op het online platform Molblog. En anderzijds door regelmatig les te geven op de Avans Hogeschool, de Fontys Hogeschool en bij EURIB.
Weten wat Roel kan betekenen voor u en uw organisatie? Bel met 06 250 262 09 of stuur een email naar info@metroel.nl
Te pas en te onpas wordt in (overheids)organisaties om een eigen logo gevraagd. Voor diensten, projecten, programma’s… Vaak is een logo niet het antwoord op de werkelijke vraag. Ontwerpers moeten kritisch zijn en niet per definitie meegaan in de vraag om zich door middel van een eigen logo te onderscheiden.
Een logo is een grafisch teken, merk of embleem dat veelal wordt gebruikt door commerciële organisaties en dat ervoor moet zorgen dat ‘men’ de organisatie direct herkent. Aldus Wikipedia. Helder. Een logo is onderdeel van de identiteit. Identiteit komt volgens hoogleraar Corporate Communications Cees van Riel tot uiting in drie aspecten, te weten gedrag, communicatie en symboliek. Een logo is een van de symbolen van de organisatie. Dat is ook helder. De rest van de symboliek bestaat uit andere elementen. Kleur, typografie, beeldgebruik, fotografie, vormtaal. Gedrag, communicatie en symboliek samen geven een min of meer betrouwbaar beeld van de identiteit van een organisatie en bepalen mede het imago daarvan. Bij kleine organisaties of startende organisaties is het vaak heel duidelijk. Er is een logo nodig, een basishuisstijl en de uitwerking daarvan in een aantal communicatiemiddelen. Weinig discussie, want meestal spreek je met de directeur of de ondernemer zelf. Voor grote (overheids) organisaties ligt het wat gecompliceerder.
Representatiestrategie
Een logo is een stempel. Vaak ook om zich iets toe te eigenen. Het planten van een vlag op een berg of op de maan. Het brandmerken van vee. Logo’s drukken macht of ambities uit. Logo’s zijn in feite de visuele kern van de zaak. De representant van een gehele organisatie in één – wat mij betreft liefst simpel – teken. Logo’s hebben de macht om te binden. Ik denk aan de T-shirts die je zag toen het slecht ging met Opel en er sprake van was dat het bedrijf zou worden overgenomen. Medewerkers droegen gele, in het oog springende shirts met ‘Wir sind Opel’. ‘Wij zijn het bedrijf, wij maken Opel, wij zijn de ziel achter de symboliek. Wij gedragen ons als één, wij zijn trots op het bedrijf. Wij uiten dat in demonstraties door middel van T-shirts en spandoeken.’ Dat levert een krachtig en herkenbaar beeld op in de media. Geen ontkomen aan. Niet altijd representeert een logo echter de gehele organisatie. Volgens Wally Olins, de grondlegger van de theorie van de corporate identity, zijn er drie identiteitsstructuren, te weten ‘corporate’ of ‘monolitisch’, ‘endorsed’ en ‘branded’. Bij een monolitische identiteit heeft het hele bedrijf één naam en één visuele stijl. Bij een endorsed identiteit vinden een aantal activiteiten van het bedrijf plaats onder één gezamenlijke naam en staat het moederbedrijf dochters toe onder een eigen naam te opereren. Bij een branded identiteit werkt het bedrijf met een aantal verschillende merken zonder zichtbare relatie tot elkaar en het moederbedrijf. Eén van de belangrijkste kernmerken van het corporate of monolitische merk is dat de organisatie als geheel, vanuit één identiteit, al haar publieksgroepen, intern en extern, aanspreekt. Typisch een strategie die bij een publieke organisatie zoals een gemeente of een provincie past.
Overheid: wapen en logo
Als je start met het ontwikkelen van een nieuwe huisstijl voor een gemeente of provincie speelt een aantal aspecten van de merkidentiteit altijd een rol. Wapen versus logo. Subidentiteiten voor bedrijfsonderdelen. De identiteit van bijvoorbeeld de gemeenteraad of de provinciale staten. Omgang met de huisstijl bij samenwerkingsprojecten. Gedurende het traject stuit je over het algemeen op meer weerstand dan in een commerciële organisatie. Gemeenten en provincies zijn democratische instellingen pur sang. En medewerkers identificeren zich vaker met de functie die zij vervullen of met het bedrijfsonderdeel waar zij voor werken, dan met de organisatie als geheel.
Bij elke publieke organisatie komt bovendien de discussie aan de orde of nu het wapen of een logo moet worden gebruikt. Het wapen is van oorsprong het symbool voor een persoon, een familie, een stad, een gemeente, een waterschap of een provincie en werd traditioneel gedragen op een schild. Daarnaast werd vaak een vlag gebruikt. Soms identiek aan het wapenschild, soms afwijkend. Het gebruik van het wapen is aan strikte regels gebonden die in de wet zijn verankerd en die worden bewaakt door de Hoge Raad van Adel. Het logo is naar mijn idee beperkter van aard en staat voor de ambtelijke organisatie en het bestuur daarvan. Soms zie je logo’s die sterk geïnspireerd zijn op het wapen. Soms ook gebruikt een organisatie geen logo maar alleen het wapen, zoals de gemeenten Rucphen en Velsen in het verleden. Over het algemeen worden wapen en vlag, als de organisatie ook een logo heeft, vooral gebruikt bij officiële gelegenheden. De gedeputeerden van de Provincie Noord-Holland gebruikten het wapen bijvoorbeeld op hun visitekaartje, omdat het logo van de organisatie onvoldoende autoriteit uitstraalde. Met name in het buitenland wekte het wapen meer indruk dan het oude logo dat gebaseerd was op de geografische omtrek van de provincie. Het nieuwe logo maakt inmiddels op een moderne manier gebruik van de symboliek van het wapen.
Subidentiteiten
Meestal kom je in een organisatie terecht die door de jaren heen allerlei subidentiteiten heeft ontwikkeld voor bedrijfsonderdelen, projecten en communicatieprogramma’s. Er zijn allerlei logo’s ontwikkeld en huisstijlen die al dan niet gebaseerd zijn op de oorspronkelijke huisstijl. Als design- of project¬manager wil je orde brengen in de communicatiestructuur. Het is belangrijk dat de organisatie daar stelling in neemt. Wat wil het wel toestaan en wat niet meer? Ik ben een groot voorstander van zoveel mogelijk eenheid in de organisatie. Monolitisch zoals Olins het bedoeld heeft. ‘Waarom?’ is de meest gestelde vraag aan het begin van een huisstijlproject. Waarom een subidentiteit voor een project? Waarom een apart logo voor Facilitaire Zaken? Meestal gaat het erom dat de ontvanger herkent dat de communicatie over dat specifieke project gaat. Dat valt ook op andere manieren op te lossen binnen één en dezelfde huisstijl. Door een specifiek beeld (of reeks beelden) te gebruiken, door de vormtaal consistent op een bepaalde manier toe te passen, soms door kleurgebruik of gewoon door middel van tekst. Communicatief is er vaak al veel te verbeteren zonder dat daar een aparte stijl voor nodig is. Vaak willen medewerkers variëren omdat ze die ene specifieke toepassing van de huisstijl al zo vaak hebben gezien. Ontwerpers gaan daar helaas maar al te vaak in mee. Maar hoe vaak is en wordt een inwoner van gemeente of provincie met uitingen van die organisatie geconfronteerd? Dat is veel relevanter. Meestal is dat maar zeer beperkt en is herkenning juist gebaat bij een consistente en strikte toepassing van de stijl. Hoe saai ook voor de zender.
Sterke merkoriëntatie
De Gemeente Haarlemmermeer ontwikkelde zo’n tien jaar geleden drie Vinexlocaties en een infrastructuurproject. Speciaal hiervoor zette de organisatie een aparte dienst op. Men realiseerde zich dat de complexiteit, de belangen en de samenwerkende partijen om een ander soort organisatie vroeg. Met name de dynamiek die de samen¬werking met marktpartijen met zich meebracht, maakte een andere cultuur en een andere aanpak noodzakelijk. Daar hoorde een eigen profiel en een eigen identiteit bij. Heel legitiem.
Dat is volstrekt anders dan bij commerciële organisaties. Die zijn zich vaker bewust van de kracht van eenduidigheid en consistentie en het belang daarvan voor merkwaarde en herkenning. Aan een stevige merkstrategie en solide merkbeleid wordt veel waarde toegekend. Letterlijk; wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat bedrijven met een sterke merkoriëntatie beter scoren in termen van groei. Een belangrijk discussiepunt is ook de positie van het hoogste orgaan binnen gemeente of provincie. Dat orgaan vervult een hele specifieke rol in ons duale stelsel. Moet dat orgaan een eigen logo of visuele subidentiteit krijgen? Je hebt de ambtelijke organisatie en haar directie, het (gekozen) bestuur in de vorm van een college en de gemeenteraad of de provinciale staten die het college controleren. Raad en staten bestaan uit fracties van verschillende partijen met allemaal een eigen politieke kleur. Hoe houd je in vredesnaam al die entiteiten en identiteiten uit elkaar? Wie begrijpt dat nog? De rol van een eigen logo wordt schromelijk overschat. Al die entiteiten willen graag hun eigen terrein afbakenen. Letterlijk die vlag planten, dat stempel zetten. Ook hier is het belangrijk dat de organisatie stelling neemt. Bij aanvang van het huisstijlproject. Het is een taak van de ontwerper om de opdrachtgever daarin te adviseren.
Samenwerkingsverbanden
Om het ten slotte nog wat ingewikkelder te maken, is er de kwestie van huisstijl bij samenwerkingsverbanden. Een gemeente ontwikkelt een bepaald gebied samen met andere publieke organisatie en marktpartijen. Welke huisstijl voer je? Vaak worden er oplossingen bedacht die voortkomen uit financiering. ‘Als de gemeente het project of de communicatie voor vijftig procent betaalt, wordt de gemeentelijke huisstijl gebruikt.’ Meestal wordt dan een plek gevonden voor het tonen van de logo’s van de samenwerkende partijen. Op zich werkbaar. Ingewikkelder wordt het wanneer partijen niet gelijkwaardig aan elkaar zijn. En soms ben je afhankelijk van de specifieke ambtenaar die de samenwerking is aangegaan, van zijn kennis van communicatie en het belang dat hij daaraan hecht. In al dit soort gevallen zou de ontvanger centraal moeten staan bij de vraag welke stijl je gebruikt. Hoe komt de boodschap kraakhelder over? Wat is het meest duidelijk voor de ontvanger?
Beleid of huisstijl? Vaak wordt geprobeerd allerlei communicatiebeleidsvragen op te lossen via huisstijl. Soms is het onderscheid lastig te maken. Waar eindigt huisstijl en waar begint communicatie? Twee zijdes van dezelfde medaille. Er is niet één antwoord dat op elke publieke organisatie past. Visies verschillen, tijd en context zijn van belang en de ene bestuurder is de andere niet. Toch denk ik dat het goed zou zijn als organisaties hun best zouden doen het zo eenvoudig mogelijk te maken. Uitgaande van de ontvanger en wat hij ziet en begrijpt. Aansprekend en helder. Op alle niveaus. Monolitisch waar dat kan en ‘endorsed’ als daar hele goede argumenten voor zijn. Dat moet een bewuste keuze zijn aan het begin van het project. Het is aan de ontwerper om de opdrachtgever daarin te begeleiden. En daarin zelf ook stelling te nemen. Helderheid af te dwingen. Bij aanvang van elk identiteitsproject. De vraag om een logo, is dat een vraag om een baken, een vlag of een brandmerk? Of is het een vraag om duidelijkheid, binding, herkenning in communicatie? In het laatste geval is het antwoord vaak: Nee, geen logo.
U prutst aan het logo van een ander, mag dat?
99designs, a very entertaining game
99 missed opportunities or bull’s-eye?
Price is only ever an issue in the absence of value
Is het logo van Hillary Clinton nu echt zo slecht?
Publications in English
Recente projecten
TNT is ‘The People Network’. Maar kan het die belofte wel waarmaken?
De nieuwe huisstijl van Den Haag getuigt van lef, maar kan nog wat gedurfder
De Nederlandsche Bank is ‘daadkrachtig & toonaangevend’ maar laat dat niet zien.
Geef de Ajax-supporters hun logo terug!
Nationale Opera & Ballet, superieure eenvoud als leidmotief
Nationale Opera & Ballet
Een vleugje inhoud met een zweem van sensatiezucht
Het ontwikkelen van een organisatie identiteit is een eitje